Pierwsza szkoła niemiecka w Krakowie

Uroczyste otwarcie niemieckiej szkoły w Krakowie

Jednoczesne otwarcie 20 niemieckich szkół w Dystrykcie – Uroczyste przemówienie szefa dystryktu, Gubernatora dra Wächter – Pierwszy obchód budynku krakowskiej szkoły

Doniesienie własne dla Krakauer Zeitung i Warschauer Zeitung

Kraków, 17 stycznia 1940

Wczoraj do południa w obecności wielu przedstawicieli Generalnego Gubernatorstwa jak również Partii i Wermachtu została oficjalnie otwarta niemiecka szkoła podstawowa w Krakowie wraz z dwudziestoma niemieckimi szkołami w dystrykcie Krakowskim przez szefa dystryktu krakowskiego, gubernatora dra Wächter.

Znaczenie tego momentu, w którym ponownie utworzono pierwsze niemieckie szkoły na tej ziemi, która doświadczała od stuleci owocnej niemieckiej pracy kulturowej podkreśliła uroczystość w auli nowej szkoły podstawowej. W sali, w której odbywała się uroczystość z okazji święta otwarcia jaśniała dekoracja w postaci jasnoczerwonego godła Wielkich Niemiec obramowanego złotem, którą uzupełniała jaskrawa zieleń świeżego wawrzynu. Sala ta utrzymana w czystej kolorystyce bieli i błękitu i zalana światłem przez wysokie okna frontowe harmonicznie łączy w sobie architektoniczne piękno z rzeczową celowością.

Uroczyste dźwięki fanfar

Uroczystość otrzymała wysoką notę dzięki scenariuszowi przygotowanemu przez chłopców i dziewczęta, którzy z własnej woli z pasją poświęcili się przygotowaniom i tym występem złożyli piękne świadectwo szczerej wdzięczności. Na początek mała dziewczynka wygłosiła świeżo i bez nieśmiałości krótki prolog, który zawierał żarliwe wyznanie wiary wspólnoty narodowej Niemców na obczyźnie. Narodowosocjalistyczna Zuchowa Orkiestra Hejnalistów i Werblistów Hindemburga (Fanfarenzug des Hindenburger Jungvolks) rywalizowała z chórem mieszanym, jeśli chodzi o podziw [widzów] i wielkie umiejętności. Gorący powiew szczerej radości przepełnił serca wszystkich obecnych, gdy po raz pierwszy w tej chwili i w tym miejscu z wielu młodych gardeł dała się słyszeć pieśń „Deutschland – heilig Vaterland!”.

Dzieci te pozostaną na wieczne czasy częścią naszego narodu dzięki wyrokowi sprawiedliwej Opatrzności.

Referent w Wydziale Kultury i Nauczania przy Urzędzie Szefa Dystryktu radca dworu (Hofrat) Watzke przywitał gości. Szczególne pozdrowienie przekazał szefowi Dystryktu Kraków, Gubernatorowi drowi Wächter oraz szefowi urzędu przy Szefie Dystryktu radcy ministerialnemu Wolsegger. Jako przedstawiciele Wehrmachtu pojawili się: Generalmajor von Hoeberth – Komendant Krakowa oraz Generalmajor Hilpert – Szef Sztabu Generalnego Naczelnego Dowództwa Odcinka Granicznego Południe (Oberkommando Grenzabschnitt Süd).

W nawiązaniu do słów powitania Referenta Kultury i Nauczania przejął głos Szef Dystryktu Kraków, Gubernator dr Wächter i w swoim uroczystym przemówieniu, mówił następująco:

„Mam wielką przyjemność otwierać dzisiaj pierwszą niemiecką szkołę w Krakowie i równocześnie dwadzieścia następnych w Dystrykcie Kraków. Nie powinniśmy zapominać, że chodzi tutaj o ponowne otwarcie – ponieważ na tej ziemi istniały w ciągu stuleci szkoły niemieckie, tutaj brzmiała niemiecka mowa i niemiecka pieśń, tutaj wychowywano niemiecką młodzież po niemiecku! I ta młodzież powinna tutaj mieć znów swoją niemiecką siedzibę.

Polska obraza kultury (Kulturschande)

Aż do roku 1918 znajdowały się w tym obszarze różnego rodzaju niemieckie szkoły. Przyczyniały się one do kulturalnego rozwoju tego miasta i do rozsławiania jego imienia. Pozostawiono polskiemu państwu sezonowemu (Saisonstaat) prawo zniszczenia niemieckiego szkolnictwa w ciągu dziesięciolecia. Za pomocą szykan, gwałtu, brutalnego prześladowania niemieckich rodziców i ich dzieci wpędzono niemiecka młodzież do polskich szkół. Teraz jednak znów jesteśmy w trakcie odbudowy tego, co zostało zniszczone przez polskich władców.

Kiedy patrzymy na tą młodzież, nasze serca biją żywiej w świadomości, że będzie tutaj maszerowała znów jako niemiecka młodzież. Niemiecka młodzież winna znów iść przez miasto z dumnie podniesionymi głowami z radosnym przeświadczeniem, że może rozpocząć tutaj wielkość Rzeszy i wrastać we wspólnotę Wielkich Niemiec. Powinna wiedzieć, że Führer chce budować naszą Rzeszę z pomocą zdrowej, silnej i pięknej młodzieży. Zaś Niemieckie dziewczęta winny kiedyś zostać nosicielkami naszej narodowości i nie zapominać, że również one znajdują się na wysuniętej placówce swego narodu, że muszą tak jak chłopcy wytrwać w ciężkiej, pionierskiej pracy.

Do niemieckich rodziców kieruję apel, aby uzupełniali niemiecka szkołę i poprzez swą pracę wychowawczą ją całkowicie dopełnili. Od niemieckich nauczycieli i nauczycielek oczekuję, żeby uczynili z tej szkoły skończone dzieło niemieckości. Mogą być oni dumni z wielkiego zadania wychowania im powierzonych dzieci na niemieckiego człowieka. Z gorącym życzeniem, aby się to powiodło, przekazuje wam niemiecką szkołę w Krakowie!”

Radca dworu Watzke ślubował gubernatorowi w imieniu wszystkich dzieci, rodziców i nauczycieli, że szkoła uczyni wszystko, aby uformować niemieckiego człowieka w niemieckim duchu. Tam gdzie jest niemiecka szkoła – podkreślił mówca – tam nie można zniszczyć naszego narodu! Dzień ten jest dla tych dzieci najpiękniejszym w ich życiu – dzień w którym włączeni zostali ponownie do wielkoniemieckiego kręgu kultury. Ślubują oni być takimi, jak życzy sobie tego Führer, któremu winni są wieczną wdzięczność.

Uroczystość kontynuowano poprzez kolejne występy orkiestry sygnalistów zuchów (Jugendvolk), pieśni oraz występy chóru, a zakończyła się ona wspólnym hołdem dla Wielkich Niemiec i  Führera. Hołd ten został wyrażony poprzez odśpiewanie hymnu narodowego.

Goście honorowi i grono rodziców skorzystali z miłej okazji dla zwiedzenia wzorowo wyposażonych pomieszczeń szkolnych oraz mogli zobaczyć swe dzieci zgromadzone w klasach na pierwszej lekcji w nowej szkole.

Najpierw 130 dzieci

O jak były rozpalone twarze i błyszczące oczy 130 małych niemieckich chłopców i dziewczynek, gdy oczekiwali pełni ciekawości na pierwsze lekcje. Wiele z nich zostało wtłoczone do  polskich szkół, gdzie musiało cierpieć szykany i prześladowania, gdy mówiły tylko językiem, który nie był ich językiem ojczystym. Wiele goryczy i przedsmaku ciężkich kłopotów życia „dorosłych” zbyt wcześnie sączyło się w ich młode umysły. Teraz widać, że oddychają z ulgą mając pewność niemieckiej przyszłości. Przyszłości, która choć całkiem nie wymaże dawnych cierpień to wleje spokój w serca młodzieży niemieckiej na Wschodzie. Błyszczące spojrzenia dzieci wciąż potwierdzały to, jak były szczęśliwe i jak chciały zacząć naukę z wdzięcznością i miłością.

Jeden z ojców, Niemiec etniczny, podsumował uczucia wszystkich rodziców w słowach: „Już przestaliśmy wierzyć, że znów będziemy mogli zaśpiewać niemiecką pieśń! Nigdy nie zapomnimy o gorzkich cierpieniach, które musieliśmy znosić. Ale teraz już wszystko będzie dobrze!”

Wzorcowe wyposażenie

Krótki obchód budynku udowadnia, że cała szkoła jest w doskonałym stanie spełniając wszystkie przesłanki dla przeprowadzenia porządnych lekcji. Sześć obecnie używanych sal lekcyjnych jest czyste, jasne i przyjemne. Wygodne ławki, czyste parkiety i ładna boazeria powodują, że pobyt tutaj jest czystą przyjemnością. Dobrze przewietrzane, obszerne korytarze dają dzieciom możliwość ruchu również podczas złej pogody. W suterynach znajdują się nowoczesne instalacje prysznicowe i sanitariaty odpowiadające najlepiej wszystkim wymaganiom czystości i higieny. Szczególną ozdobę stanowi sala gimnastyczna, we wspaniale wyposażonym pomieszczeniu zapewniająca wszystkie urządzenia konieczne dla uprawiania gimnastyki i sportu. Tak jak cały budynek szkolny zarówno wewnątrz jak i z zewnątrz stanowi wizytówkę niemieckiego porządku i czystości tak również duch w jakim wzrasta tutaj niemiecka młodzież daje świadectwo naszej siły kulturowej.

Ri.

Okazały gmach szkoły niemieckiej w Krakowie

 

Pośród gromadki młodzieży szkolnej Szef Dystryktu Kraków, Gubernator dr Wächter świętuje dzień, w którym Kraków otrzymał znów niemiecką szkołę.

 

Niemieccy chłopcy i dziewczęta śpiewają z zachwytem pieśni patriotyczne i pozdrawiają Führera. Jeszcze przed kilkoma miesiącami byli oni ciemiężeni i dręczeni przez polski szowinizm. (3 zdjęcia: P.Brandner)

KOMENTARZ WSPÓŁCZESNY:

• tłumaczenie własne z jęz. niemieckiego z Krakauer Zeitung
• zdjęcie NAC
• Gimnazjum im. Królowej Wandy (ul. Oleandry 6) było do połowy lat 30. ubiegłego stulecia jedyną szkołą średnią dla dziewcząt działającą w Krakowie. W 1932 roku Państwowe Gimnazjum Żeńskie otrzymało narożną parcelę na rogu ul. Oleandry i wówczas jeszcze ul. Krupniczej. Budowa finansowana była w dużej mierze ze składek rodziców uczennic. Ukończono ją po dwóch latach. Uroczyste otwarcie Gimnazjum im. Królowej Wandy miało miejsce w maju 1935 roku. Gmach zaprojektowany został przez Antoniego Chlipackiego. W warstwie stylistycznej budynek zbliżony jest do sąsiedniego Miejskiego Domu Wycieczkowego, także zakomponowanego na rzucie litery L. Wejście główne do szkoły znalazło się w narożniku, podkreślonym dodatkowo napisem „GIMNAZJUM PAŃSTWOWE IM. KR. WANDY” oraz okrągłym zegarem. Tuż obok gmachu, po stronie ul. Oleandry, powstał nieduży dom mieszkalny, przeznaczony dla nauczycieli.
  Gmach szkoły, podobnie jak wspomniany już Dom Wycieczkowy, w latach 70. nadbudowano o jedno piętro, co zatarło pierwotne różnice wysokości między poszczególnymi jego częściami. Tuż po wojnie Gimnazjum Żeńskie zostało usunięte z własnego budynku i niedługo później zlikwidowane. Siedzibę szkoły przekazano Studium Nauczycielskiemu i Liceum Pedagogicznemu. Dziś mieści się tutaj jeden z wydziałów Uniwersytetu Pedagogicznego.Stan budynku z 1935 rokuWidok auli opisanej w artykule na zdjęciu z roku 1935
•  za http://szlakmodernizmu.pl/szlak/baza-obiektow/gimnazjum-krolowej-wandy – Kamila Twardowska
• Osoby wymienione w artykule: szczegóły życiorysów są w zakładce Biogramy
• Do szkoły tej uczęszczały dzieci gubernatora Wächter, po tym jak na przełomie roku 1939/40 przyjechała do Krakowa jego żona Charlotte