Niemiecka fabryka ostała się w polskim państwie
U rogatek stolicy Generalnego Gubernatorstwa znajduje się w Skawinie Fabryka Surogatu Kawy i Dodatków Spożywczych Franck. Jak wiadomo firma została założona przez Niemców. Przy swej całej wrogości wobec Niemców poprzednie państwo polskie było całkowicie uzależnione od tego przedsiębiorstwa. Zaraz po wypadkach wojennych fabryka ta kontynuuje pracę pod niemieckim kierownictwem i zaopatruje Generalne Gubernatorstwo. Zdjęcie B.H.Hirche 14 lipca 1940
Aromatyczne korzenie – nasz codzienny napój w domu.
Wizyta w fabryce kawy – Dodatek czy substytut, oto jest pytanie – Cykoria rośnie pod jasnoniebieskimi kwiatami – Blokada kontynentalna promowała rozprzestrzenianie się „niemieckiej kawy”
Skawina, 7 listopada 1942 r.
(…) Tak jak kawa z cykorii rozpowszechniła się w czasie blokady kontynentalnej i przyniosła ogromną popularność napojowi rozprowadzanemu wówczas głównie przez kupców brunszwickich i magdeburskich, tak teraz, podobnie jak w czasie I wojny światowej, uwagę konsumentów bardziej niż kiedykolwiek przykuwają substytuty kawy, które w jakiś sposób pozwalają nam „przeboleć” brak kawy ziarnistej, a jednocześnie są całkiem zdrowe i pełnowartościowe. Jeszcze przed wojną spożycie substytutów kawy w Rzeszy wynosiło około 3 kilogramy na głowę mieszkańca rocznie. (…) Wielu kawoszy, poza wielkimi smakoszami, prawie nie wie, jaka jest różnica między kawą ziarnistą, a kawą z cykorii.
Najważniejsza fabryka [kawy z] cykorii w Generalnym Gubernatorstwie, która produkuje również kawę zbożową, znajduje się w powiecie krakowskim i zaopatruje dużą część Generalnego Gubernatorstwa. Jest to firma Heinrich Franck Söhne, która została założona w Skawinie w 1911 roku, a której fabryki znajdują się we wszystkich częściach Niemiec. Założycielem firmy Frank był syn farbiarza Heinricha Franka (1792-1867) z Urach w Wittenberdze, któremu nikt w kołysce nie wróżył, że stanie się kiedyś najbardziej znanym przetwórcą cykorii. (…) Tylko w ten sposób można wytłumaczyć powstanie fabryk Heinricha Francka Söhne w Linzu nad Dunajem (1879), w Chotomowie w [czeskich] Sudetach (1883) i w Skawinie. W okresie polskim fabryka w powiecie krakowskim znajdowała się w rękach niemieckich. Kto po raz pierwszy zobaczy czyste obiekty, jasne przyjazne budynki, wzorcowe niemieckie urządzenia mechaniczne i sprawnie funkcjonującą produkcję w Skawinie, od razu wyciągnie właściwe wnioski. W przeszłości ukierunkowany na cel, niemiecki duch przedsiębiorczości dotarł aż do tego miejsca i zbudował fabrykę, która była wzorcowa dla całego kraju i która ze względu na swój wzorcowy charakter nie miała naśladowcy.
Skawina jest więc miejscem, z którego „Enrilo” i „Kornfrank” trafiają na nasze stoły za pośrednictwem sklepów detalicznych Generalnego Gubernatorstwa. A kiedy siedzimy przed pachnącym, parującym napojem, nie zdajemy sobie sprawy, jak długo trwa proces, w którym kawa z cykorii staje się gotowym napojem, tak jak czytelnik gazety nie zdaje sobie sprawy, jak wiele procesów technicznych, jak wiele sił organizacyjnych i intelektualnych przemyśleń towarzyszy „produkcji” gazety. Zebrana cykoria, z bliska i z daleka, leży teraz w wielkich stertach na rozległych składach produkcyjnych w Skawinie. Korzenie są przewożone do urządzeń oczyszczania i rozdrabniania, następnie suszone i przechowywane w dużych magazynach; w końcu produkcja musi być rozłożona na cały rok i nie ogranicza się do okresu bezpośrednio po zbiorach. Proces produkcji wygląda wkrótce tak: Po odpowiednim przygotowaniu, wysuszony korzeń jest prażony i mielony. Proces ten musi być starannie monitorowany. W wielu przypadkach do korzeni cykorii dodaje się również dodatki, aby uzyskać bardzo specyficzne efekty smakowe. Takimi dodatkami są buraki cukrowe, tłuszcze jadalne, oleje jadalne i zasady kwasu węglowego. Gotowa kawa trafia do hal pakowania i wysyłki. We własnych drukarniach powstają znane nam wszystkim napisy na opakowaniach. Wspaniałe maszyny pakują i ważą to, co sprawiło, że nazwa „Franck” wyrobiła sobie markę.
Fabryka w Skawinie zatrudnia wyłącznie polskich pracowników pod niemieckim kierownictwem. Tutejsze warunki higieniczno-sanitarne i socjalne są od momentu założenia firmy w swojej wzorcowej formie wyrazem niemieckiego porządku i niemieckiej woli społecznej. Fabryka zapewnia utrzymanie wielu miejscowym rolnikom dzięki skupowi korzeni cykorii, które przez niespecjalistów często mylone są z burakami cukrowymi. Przyczyniła się ona do zdobycia szacunku dla niemieckiego ducha przedsiębiorczości, niemieckiej technologii i planowania handlowego. Dla nas jest to jednak dostarcza ona ważny pod względem odżywczym artykuł spożywczy, którego historia stanowi interesujący rozdział w niemieckiej historii przemysłu i woli radzenia sobie. A.D.
Tak w Skawinie zbiory cykorii trafiają ze fabrycznego podwórka do urządzeń czyszczących i rozdrabniających.
Tutaj pakuje się „niemiecką kawę”
KOMENTARZ WSPÓŁCZESNY:
W 1910 roku firma Henryk Franck i Synowie założyła Fabrykę Środków Kawowych S.A. w Skawinie, by już rok później ruszyła w niej produkcja kawy zbożowej. Marki produkowane w Skawinie takie jak Enrilo, Kawa Kneippa, Francka, Kawa Figowa Webera czy Abisynki były powszechnie znane w przedwojennej Polsce, a ich popularność można porównać do popularności… Inki.
Nasza historia rozpoczyna się wraz z założeniem przez Austriaka Henryka Francka Fabryki Surogatów Kawowych „Henryk Franck i Synowie” w Skawinie. W 1911 roku, dokładnie w tym samym miejscu, w którym znajduje się dzisiaj siedziba spółki Grana, uruchomiono pierwszą produkcję prażonej i mielonej cykorii. Tak rozpoczęła się historia kawy zbożowej. Przedsiębiorstwo założone przez Henryka Francka odnosiło duże sukcesy, o czym świadczą poziomy zatrudnienia, np. w 1939 roku zatrudniano 658 pracowników, a roczna produkcja kawy i cykorii wynosiła około 7500 ton. Przez lata przedsiębiorstwo przechodziło wiele transformacji – aby w 1999 roku stać się częścią niemieckiej Grupy Cafea. – informacje ze strony producenta.
Ogłoszenie reklamowe w Krakauer Zeitung
Niemiecki Kraków 1939-1945 